ΑΤΟΠΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΙΤΙΔΑ

ΑΤΟΠΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΙΤΙΔΑ
Ανήκει στις ενδογενείς δερματίτιδες και είναι μια οξεία, υποξεία ή χρόνια κνησμώδης, φλεγμονώδης δερματοπάθεια με υποτροπιάζουσα πορεία που συνήθως πρωτοεμφανίζεται στην παιδική ηλικία και χαρακτηρίζεται από περιόδους ύφεσης και περιόδους έξαρσης.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ
Το μυστήριο που περιβάλλει την αιτιολογία της ατοπικής δερματίτιδας αποτελεί σήμερα ένα από τα πιο σοβαρά σημεία στην κατανόηση της αιτιολογίας των δερματοπαθειών. Περισσότερο φαίνεται να είναι μια ανοσολογική ανωμαλία που προκύπτει μετά από έκθεση του ατόμου σε αλλεργιογόνο (τροφές, εισπνεόμενες ουσίες) όπου αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την μετατροπή των βοηθητικών κυττάρων Τ τύπου Ο (ΤhO) σε Th2 λεμφοκύτταρα.
Ως αποτέλεσμα τα Τh2 κύτταρα κυριαρχούν στις κεντρικές ανοσολογικές διεργασίες και μέσω του ειδικού τους προφίλ έκκρισης κυττοκινών ωθούν τα κύτταρα Β προς παραγωγή ειδικής για το αλλεργιογόνο IgE. Αυτά τα μόρια στη συνέχεια εκκρίνονται στην κυκλοφορία και ευαισθητοποιούν διάφορα όργανα κι αυτό οδηγεί σε τοπικές αλλεργικές αντιδράσεις, όπως η ατοπική δερματίτιδα.
Εντούτοις, υπάρχει ένας αριθμός ασθενών (10%) που εμφανίζουν κλινικά ατοπική δερματίτιδα αλλά η παρουσία ειδικής για αλλεργιογόνα IgE δεν είναι δυνατό να καταδεχθεί.
Έτσι, κάποιοι ερευνητές υποστηρίζουν πως η IgE δεν κατέχει κεντρικό ρόλο στην ανοσοπαθογένεια της ατοπικής δερματίτιδας. Μία άλλη εξήγηση είναι η άγνοια μας περί των αλλεργιογόνων που ευθύνονται για την πάθηση στους συγκεκριμένους ασθενείς.
Τέλος, είναι πιθανό οι ασθενείς αυτοί να μην εμφανίζουν ατοπία αλλά να πάσχουν από μία νόσο κλινικά παρόμοια προς την ατοπική δερματίτιδα.
ΕΚΛΥΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
Παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν στην έναρξη ή στην έξαρση προϋπάρχουσας ατοπικής δερματίτιδας είναι οι εξής:
• Τροφές
Τα συνήθη τροφικά αλλεργιογόνα που ενοχοποιούνται στην ατοπικήδερματίτιδα είναι τα ακόλουθα:

• Γάλα
• Ασπράδια αυγών
• Φυστίκια
• Ξηροί καρποί
• Ψάρια
• Θαλασσινά
• Σιτάρι

Τα σημαντικότερα αεροαλλεργιογόνα στην ατοπία είναι τα ακόλουθα:

• Σκόνη του σπιτιού
• Ακάρι σκόνης σπιτιού
• Γύρη (δένδρων, γρασιδιού, αγριόχορτων)
• Χνούδι ζώων (γάτα, σκύλος)
• Μούχλα

• Μικροβιακοί παράγοντες
Οι εξωτοξίνες του χρυσίζοντα σταφυλόκοκκου μπορούν να δρουν ως υπεραντιγόνα και να διεγείρουν την ενεργοποίηση των Τ λεμφοκυττάρων και
των μακροφάγων. Στις βαρύτερες περιπτώσεις, η επιλοίμωξη από Staphylococcus Aureus πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Ο υποτροπιάζων απλός έρπης δεν είναι σπάνιος και μπορεί να πάρει τη μορφή διάσπαρτων φυσαλίδων, αυτή της ερπητόμορφης διάταξης.
• Ψυχικός στρες
Λόγω της νόσου ή ανεξάρτητα αυτής αποτελεί παράγοντα που συμβάλλει στις παροξύνσεις της νόσου.
• Σαπούνια, αρώματα και καλλυντικά
Τα σαπούνια, τα αρώματα, τα καλλυντικά αλλά ακόμα και τα παρατεταμένα ζεστά λουτρά μπορούν να επιβαρύνουν την ατοπική δερματίτιδα.
Άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες
Η αφυδάτωση του δέρματος, η οποία δημιουργείται από το συχνό πλύσιμο των χεριών και του σώματος, πρέπει να θεωρείται σημαντικός επιβαρυντικός παράγοντας. Εξίσου σημαντικές είναι και οι λοιμώξεις από Staphylococcus aureus, όπου συναντάται πάντα στις βαρύτερες περιπτώσεις λοιμώξεις από στρεπτόκοκκους της ομάδας Α, από τον ιό του απλού έρπητα και σπανίως από μύκητες (δερματοφυτίες, καντιντίαση). Ορμονικοί παράγοντες όπως η κύηση, η έμμηνος ρύση και οι παθήσεις του θυρεοειδή ,μπορούν να επιβαρύνουν την ατοπική δερματίτιδα.
Επίσης, η εποχή παίζει σημαντικό ρόλο αφού στα εύκρατα κλίματα η ατοπική δερματίτιδα συνήθως βελτιώνεται το καλοκαίρι, ενώ επιδεινώνεται το χειμώνα.
Ο ιματισμός σχετίζεται περισσότερο με τον κνησμό αφού μετά την αφαίρεση των ρούχων αλλά και με την άμεση επαφή μάλλινων ενδυμάτων ή κουβέρτας με το δέρμα, επιδεινώνεται. Τέλος, το ψυχικό στρες, είτε λόγω της νόσου, είτε ανεξάρτητα αυτής αποτελεί παράγοντα που συμβάλλει στις παροξύνσεις της νόσου.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ Το πρώτο και πολύ σημαντικό βήμα για την βελτίωση της κατάστασης του ατόμου με ατοπική δερματίτιδα, είναι η εξάλειψη των εκλυτικών παραγόντων.
• Τα αλλεργιογόνα (σκόνη σπιτιού, ακάρι, γύρη, χνούδι ζώων, μούχλα) θα πρέπει να αποφεύγονται γιατί η απομάκρυνση τους έχει ευεργετική επίδραση στην πορεία της ατοπικής δερματίτιδας. Αυτό επιτυγχάνεται με την χρήση καλυμμάτων για προστασία κατά του ακάρεως της σκόνης για στρώματα και μαξιλάρια, σφουγγάρισμα των δαπέδων, αποφυγή χαλιών και επαρκή αερισμό των δωματίων.
• Τα τροφικά αλλεργιογόνα (γάλα,ασπράδια αυγών, φιστίκια) όταν αποκλειστούν από το διαιτολόγιο βελτιώνουν την κατάσταση του ατόμου. Wστόσο είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι με την πάροδο της ηλικίας η σημασία των τροφικών αλλεργιογόνων μειώνεται σε αντίθεση με τα αεροαλλεργιογόνα, που αυξάνεται.
• Τα καλλυντικά, τα αρώματα, η χαμηλή υγρασία, η υψηλή θερμοκρασία,
τα σαπούνια μπορούν να επιβαρύνουν την ατοπική δερματίτιδα και θα πρέπει να αποφεύγονται.
• Το άγχος και η κατάθλιψη μπορεί να αποτελέσουν εκλυτικό παράγοντα και μπορεί να μειώσουν την ουδό του κνησμού. Σημαντική είναι και η θεραπευτική αντιμετώπιση των συμπτωμάτων όπως της ξηρότητας, του εκζέματος, των λοιμώξεων,των εκδορών αλλά και των επιπλοκών που πιθανόν να εμφανιστούν στην ατοπική δερματίτιδα.
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ
• Θεραπευτική αντιμετώπιση της ξηρότητας
Η χρήση ειδικών λιπαντικών ουσιών το πρωί και το βράδυ είναι απαραίτητη λόγω του ελλιπή επιδερμικού φραγμού. Τέτοια σκευάσματα σχηματίζουν ένα υμένιο στην επιφάνεια του δέρματος κι έτσι μειώνεται η απώλεια ύδατος και κατ’επέκταση η ξηρότητα. Επίσης είναι καλό να εξηγείται στον ασθενή η δυσμενής επίδραση τόσο της χαμηλής υγρασίας όσο και της χαμηλής θερμοκρασίας τους χειμερινούς μήνες. Τέλος απαγορεύονται ερεθιστικές ουσίες που περιέχονται σε μάλλινα ρούχα, αρωματικά σαπούνια και αφρόλουτρα.
• Θεραπευτική αντιμετώπιση του εκζέματος
Τα μαλακτικά βοηθούν μόνο την ξηρότητα, ενώ δεν έχουν αποτέλεσμα στο ίδιο το έκζεμα. Τα τοπικά στεροειδή και η πίσσα είναι τα πιο αποτελεσματικά για το έκζεμα.
• Θεραπευτική αντιμετώπιση των λοιμώξεων
Υπάρχουν διάφορα εμπορικά σκευάσματα για όλες τις ελάσσονες μορφές λοιμώξεων που συνδυάζουν έναν αντιμικροβιακό παράγοντα με το κατάλληλο σε ισχύ στεροειδές. Wστόσο, η θεραπεία με ένα μόνο τοπικό στεροειδές μπορεί να είναι το ίδιο αποτελεσματική. Σε πιο σοβαρές όμως καταστάσεις, όπου συναντάται διαπύηση και κίτρινη φλύκταινα, είναι απαραίτητος ο συνδυασμός αντιβιοτικού και στεροειδούς.
• Θεραπευτική αντιμετώπιση των εκδορών
Οξέα επεισόδια κνησμού μπορεί να προκαλέσουν πολλαπλές εκδορές, ενώ τα ίδια μπορεί να προκαλούνται από φυσική ασθένεια ή ψυχολογικές κρίσεις. Σ΄ αυτές τις περιπτώσεις τα τοπικά στεροειδή δεν αρκούν από μόνα τους, ενώ αντίθετα η χρήση κλειστών περιδέσεων με στεροειδή στα άκρα είναι αρκετά βοηθητική. Η κλειστή περίδεση με ειδικούς επιδέσμους μπορεί να αυξήσει τη διείσδυση του στεροειδούς και έτσι αποφεύγεται η χρήση πολύ ισχυρών στεροειδών.